Öz-duygu ve öz-güven...

Faiz Cebiroğlu

Bana,  pedagojiyle ilgili sürekli sorular geliyor. Türkiye’den ve Türkiye dışından her konuda sorular geliyor. Bazen tek tek yanıtlamaya çalışıyorum, bazen de soruları konularına göre toplayıp, süreç içerisinde,  bir makale ile cevap veriyorum. Son üç ayda, bana yöneltilen soru; ”öz-duygu” ve ”öz-güven” nedir? Bu konuda fikirleriniz var mı?” sorusudur.

Öz-duygu ve öz-güven üzerinde, ”Eylemsel Yetke” kitabımda değinmiştim. Bu kitabı okumayanlar ya da ellerine geçemeyenler için, kısaca da olsa, öz-duygu ve öz-güven üzerine fikirlerimi, hızlıca, yazmak istiyorum.

Kişilik yapılanmasında temel olan, merkezi olan, hiç kuşkusuz, öz-duygu ve öz-güvendir. Öz-duygu, insanın kendini tanıması ve kim olduğunu bilmesi demektir. Öz-güven, insanın kendine inanması demektir. Özgüven, Arapça bir sözcük ile, neye ”muktedirim” demek, bunun dışsal vuruşu ve somut görünüşü demektir. Öz-duygu ve öz-güven aynı kavramlar değildir; aralarında ”ince” farklar vardır.

Öz-güven; insan yaşamında, iyi, faydalı, anlamlı ve güzel işleri yapabilmek ve bunu pratikte göstermektir. Özgüven, ben kendimi tanıyorum ve bunları yapabilecek bir kapesitedeyim demektir. Öz-güven, insanın kendi yeteneklerine güvenmesidir. Öz-güven, soyut değil, yapılan somut eylemlerin delili ve göstergesi oluyor.

Öz-duygu; ben kimim? Kendimi nasıl tanıyorum? Kendimi nasıl hissediyorum sorularının cevabıdr. Öz-duygu, duruma göre farklılıklar gösterebilir. Olumlu öz-duygular var; olumsuz öz-duygular vardır. Düşük öz-duygu, gergin insan haleti, hastalık durumu… Ya da bunun tersi, sağlıklı, dayanıklı, yaşam güzeldir, değerlidir, yaşıyorum… bazında  öz-duygular vardır.

Öz-güven, insan gelişim evresinde ortaya çıkan kendine inanç demektir. Öz-güven, eylemsel yetkede kendini gösteriyor. Eylemsel yetke, insan gelişiminin tüm yönleri demektir. Eylemsel yetke, araştırma, dilsel, sosyal, kültürel ve yaratıcılık alandadaki pratiklerdir. Bunun somut göstergeleridir.

Duygu ve öz-duygu, insanın kendini, içsel çekirdeğini tanıması ve bilmesi demektir.

Gelişmiş öz-duygu, insanın kendini rahat hissetmesi demektir.

Gelişmemiş öz-duygu; insanın kendini eleştirmesi demektir.

Gelişmemiş öz-duygu ve öz-güven insanların depresyona girmesi demektir. Bu anlamda ve bağlamda; öz-duygu ve öz-güven var oluşumuzun kalitesi oluyor.

Gelişmemiş öz-duygu ve öz-güven  de suçu hep kendinde görmek demek oluyor.

Öz-duygu ve öz-güven çekirdeğimizdir.

İnsan öz-duygu ve öz-güvende kim olduğunu anlar. İnsan, öz-duygu ve öz-güvende hem kendini, hem de başkalarını anlar.